KAMPALA,UGANDA
UAMUZI wa Uganda wa kujenga kiwanda cha kusafishia umekatishwa tamaa kwa kuwa kituo hicho sio tu mradi wa gharama kubwa lakini pia hupunguza thamani ya Bomba la Mafuta Ghafi la Afrika Mashariki (EACOP).
Kwa mujibu wa ripoti ya shirika la kufikiria la sera ya hali ya hewa ya Uingereza (CPI) ilieleza kuwa ujenzi wa kiwanda hicho utapoteza thamani ya dola bilioni 1.8 hakiba ya mafuta pamoja na $ 400 milioni ya hasara itapatikana kwa wawekezaji wa kimataifa na $ 1.4 bilioni ikikusanywa na serikali ya Uganda.
Hiyo inategemea kiwanda hicho kitanunua mafuta yasiyosafishwa kwa bei ya nyuma bei ambayo mafuta yangepata akienda kusafirisha mahali inapoingia kwenye bomba la EACOP.
“Kwa sababu ya ugumu unaohitajika kusafisha mafuta ya nta ya Uganda, gharama za mtaji wa dola bilioni nne kwa kiwanda cha kusafishia Kabaale ni kubwa sana kwa kiwanda cha kusafishia ambacho ni kidogo sana ikilinganishwa na soko la ulimwengu,” ilisema ripoti hiyo .
Ripoti ilieleza kuwa wawekezaji wa kimataifa wa mito, ujenzi wa kiwanda cha kusafisha huongeza gharama kwa kila pipa la usafirishaji wa mafuta. Ikiwa kiwanda hicho kitajengwa, mapipa machache ya mafuta yatasafirishwa nje kwa kutumia EACOP kuliko ingekuwa bila kiwanda hicho.
Ripoti hiyo inaonyesha kuwa hali ya soko la mafuta ulimwenguni imebadilika sana katika kipindi cha miaka mitano iliyopita kwamba hakiba ya mafuta ya bei rahisi haitopunguzwa tena isipokuwa serikali ya Uganda inaweza kufanya makubaliano mapya na wawekezaji wake wa kigeni.
Kuanzia 2013 hadi 2018, akiba ya mafuta ya Uganda imepoteza thamani kwa asilimia 70 kutoka $ 61 bilioni hadi $ 18 billioni.
Mkurugenzi mtendaji wa Fedha na Nishati wa CPI David Nelson alisema, wanakusudia kusaidia Uganda kuepusha mshituko wa kiuchumi kutokana na upotezaji wa kampuni, kuanguka kwa mapato ya ushuru, kukopa kupita kiasi na kutofaulu.
Alisema nchi hiyo ilipoteza mapato makubwa kutoka kwa amana zake za mafuta kwa sababu ya ucheleweshaji ambao umepata uzalishaji mbaya na uwekezaji katika kiwanda cha kusafisha.
Hii ilitokana na thamani halisi ya sasa ya mtiririko wa pesa wa baadae kulingana na makadirio ya bei ya mafuta ya CPI ya muda mrefu kutoka FID ya awali iliyopangwa ya 2015.
Alisema bei zilianguka mwaka huu wakati mahitaji ya mafuta ulimwenguni yaliporomoka kwa sababu ya janga la Covid-19 na juhudi za kutenganisha uchumi wa dunia ziliongezeka na matarajio ya bei ya mafuta ya muda mrefu .
Iliongeza kuwa kampuni zitajaribu kujadili tena masharti ili yapate sehemu kubwa ya thamani inayopatikana ya kiuchumi na kuhatarisha uwekezaji wao.
